Królik domowy (Oryctolagus cuniculus f. domesticus)
Pochodzenie:
To udomowiona forma królika europejskiego (Oryctolagus cuniculus), pochodzącego z południowo-zachodniej Europy (Półwysep Iberyjski) oraz północno-zachodniej Afryki.
Długość życia:
Króliki mogą żyć nawet do 12 lat, jednak przeciętna długość życia w niewoli to ok 7-8 lat.
Pielęgnacja:
Podstawę stanowi prawidłowe chwytanie i obchodzenie się ze zwierzęciem. Nie zaleca się chwytania królików za skórę na karku ani za uszy. Przy podnoszeniu zawsze asekurujemy tylne kończyny i przyciskamy zwierzę do swojego ciała, co chroni przed wyrwaniem się i upadkiem. Króliki mają bardzo delikatny kręgosłup,a do tego mogą być płochliwe co należy mieć na uwadze przy wszelkich próbach manipulacji.
Sierść:
Króliki zwłaszcza długowłose należy wyczesywać specjalnie do tego przeznaczonymi szczotkami np. furminator dla królików. Jest to istotne szczególnie w okresie linienia, ponieważ króliki mogą się wylizywać i zjadać własną sierść, a to z kolei predysponuje do tworzenia się trichobezoarów w przewodzie pokarmowym co grozi niedrożnością przewodu pokarmowego (tzw. zatkanie). W okresie tym zaleca się również podawanie gotowanego siemienia lnianego lub specjalnego syropu odkłaczającego, co ułatwi wydalanie połkniętych włosów. Niektórzy właściciele decydują się na strzyżenie sierści swojego pupila, co można wykonać u niektórych lekarzy weterynarii lub w salonach groomerskich zajmujących się również małymi ssakami.
Obcinanie pazurków: dobrze jest zaopatrzyć się w specjalnie obcinaczki do pazurków dla małych ssaków. Należy regularnie skracać pazurki, aby zapobiegać wykrzywianiu się palców, nadmiernemu przerostowi rdzenia lub złamaniu pazurów, co może być bolesne dla królika. Zawsze przycinamy je powyżej rdzenia w którym biegną naczynia krwionośne. W przypadku ciemnych pazurków, gdy nie widać dobrze rdzenia, należy to robić bardzo ostrożnie i mieć pod ręką nadmanganian potasu lub vagothyl, który umożliwi zatamowanie ewentualnego krwawienia. Gdy nie dajemy sobie rady z samodzielnym obcinaniem pazurków możemy w tym celu udać się do lekarza weterynarii.
Czyszczenie uszu: co do zasady króliki same powinny dbać o higienę uszu, ale u niektórych ras może to być utrudnione np. u zwisłouchych – baranki. W celu dokładnego wyczyszczenia uszu, można delikatnie zwilżyć patyczek higieniczny wodą i czyścić małżowiny, gdy widzimy zbierający się brud. Pamiętajmy, aby nigdy nie wsadzać patyczka zbyt głęboko.
Inne: Dobrze jest przeprowadzać inspekcję okolic odbytu czy nie zbiera się tam kał i nie tworzą się kołtuny. Króliki to koprofagi, co oznacza, że zjadają miękką frakcję kału, w którym zawarte są pożyteczne bakterie i substancje odżywcze (robią to zazwyczaj w nocy). W przypadku chorób lub otyłości kał ten nie jest zjadany i może zalegać w okolicach odbytu lub brudzić klatkę. Procesu tego nie należy mylić z innymi chorobami przebiegającymi np. z biegunką. Należy również zwracać uwagę na spodnią część łap. Króliki powinny przebywać na odpowiednio miękkim podłożu oraz wykazywać dzienną aktywność ruchową, co zmniejsza ryzyko tworzenia się schorzenia takiego jak pododermatitis. Oglądanie tych okolic pozwoli szybko wychwycić zaczerwienienia, wyłysienia i inne zmiany patologiczne. W przypadku niewielkiego zaczerwienienia- w domowych warunkach można stosować maść nagietkową lub miód manuka. W przypadku bardziej zaawansowanych zmian należy się udać na wizytę do lekarza weterynarii specjalizującego się w zwierzętach egzotycznych.
Żywienie:
1. Siano – stanowi podstawę diety królika. Jest bogate we włókno surowe, które reguluje pracę przewodu pokarmowego, umożliwia rozwój naturalnej flory bakteryjnej oraz prawidłowe ścieranie zębów (zęby królika rosną przez całe życie, dlatego potrzebują pokarmu który umożliwi ścieranie i zmniejszy ryzyko chorób stomatologicznych). Najlepiej wybierać siano zróżnicowane składające się z różnych gatunków traw np. tymotkowe i/lub z dodatkiem ziół. Dla niejadków można wybrać świeże i aromatyczne siano z pierwszego sianokosu lub takie, które posiada krótsze źdźbła traw. Przed podaniem zawsze sprawdzamy czy siano nie jest zatęchłe, czy ma prawidłową barwę. Należy zwrócić uwagę na obecność pleśni, która wytwarza niebezpieczne mykotoksyny, które mogą prowadzić do zatrucia. Ważne jest sprawdzone źródło pochodzenie siana, które podajemy zwierzętom. Siano powinno być zawsze zielone, świeże, składać się z długich i twardych źdźbeł.
2. Świeża zielonka to różne gatunki polnych traw i ziół. Należy unikać zrywania roślin w pobliżu jezdni lub w miejscach gdzie załatwiają się inne zwierzęta. Niesie to za sobą ryzyko zanieczyszczeń i ewentualnego zakażenia chorobami pasożytniczymi bądź zatruć. Zimą można zaopatrywać się w zielonkę w sklepach, gdzie znajdziemy min: bazylię, nać pietruszki, cykorię, koperek itd.
3. Suche pędy, korzenie, kora, gałązki to dobre uzupełnienie diety, przysmak dla zwierzęcia, a dodatkowo w pewnym stopniu sprzyjają ścieraniu się zębów.
4. Zioła suszone. W przypadku podawania suszonych ziół ważne jest urozmaicenie oraz stosowanie jak największej ilości różnych gatunków ziół. Z tego względu można wykorzystywać gotowe mieszanki odpowiednio zbilansowane dla królika, zawierające różne gatunki ziół i nie tylko. Można również podawać rotacyjnie pojedyncze gatunki ziół. Niektóre zioła można podawać codziennie, inne rzadziej. Korzystając z ich właściwości możemy wspomagać pupila w przebiegu różnych jednostek chorobowych.
5. Warzywa: można podawać kilka rodzajów warzyw. Nie należy jednak przesadzać z ich ilością w diecie. Zawsze obserwujemy jak zwierzę reaguje na wprowadzenie nowego składnika diety. Czy go wzdyma, czy są epizody biegunek lub inne niepokojące objawy?
Uwaga! Nie podajemy sałaty. Sałata w swoim składzie ma zły stosunek wapnia do fosforu oraz może zwiększyć ryzyko zatrucia metalami ciężkimi, które może wchłaniać z wodą.
6. Granulat: w przypadku prawidłowej diety, czyli takiej która spełnia opisane powyżej warunki oraz w przypadku braku przeciwwskazań medycznych granulat nie musi być stosowany w diecie. Podajemy go w ilości max 1 łyżeczka dziennie. Najlepiej nie podawać go w tym samym czasie co siano i zioła, ponieważ zwierzę chętniej będzie wybierało granulat. Jest on łatwy w obróbce oraz pęczniejąc w żołądku szybko powoduje uczucie sytości. Przesadzanie z ilością granulatu to najczęstsza przyczyna zmniejszenia spożycia siana i ziół przez królika.
Przykładowe granulaty:
● Versele Laga Cuni (Junior/ Adult/ Sensitive) Complete
● Beaphar Nature Rabbit (Junior/ Adult)
● Cunipic Alpha Pro Rabbit (Junior/ Adult)
● JR Farm Grainless Complete Adult
7. Nasiona: ostropest – wspomaga nerki i wątrobę, siemię lniane – stosowane przy linieniu, zapobiega zatkaniu przez kule włosowe.
8. Owoce – świeże, suszone czy liofilizowane stanowią dobry przysmak. Nie są niezbędne w diecie, ale raz na jakiś czas warto podać królikowi mały kawałek. Suszone i liofilizowane owoce zawierają większą ilość cukrów niż świeże.
9. Należy również zadbać o stały dostęp do świeżej wody!!
Utrzymanie:
Dla jednego królika miniaturowego minimalne wymiary klatki to 100 x 50 cm. Dla dwóch królików klatka powinna być stosunkowo większa i wynosić minimum 120 x 60 cm. Dla większego królika hodowlanego najlepszym rozwiązaniem będzie kojec lub zagroda. Oczywiście im większa klatka tym lepiej. Niektórzy decydują się na urządzenie królikowi dużej klatki kennelowej albo stworzenie w domu ogrodzonej przestrzeń lub na tzw. utrzymanie bezklatkowe. Klatka powinna być umieszczona w cichym i spokojnym miejscu, bez przeciągów i hałasu. Dobrze zadbać oto aby znajdowała się na podłodze co zminimalizuje ryzyko wyskoczenia zwierzęcia z klatki i potencjalnego uszkodzenia kręgosłupa. W wyposażeniu klatki musi znaleźć się: paśnik (bezpieczny, uniemożliwiający wejście i zaklinowanie się w nim zwierzęcia), kuweta z pelletem (choć nie gwarantuje to tego, że królik będzie załatwiał się tylko w jednym miejscu). Dodatkowo w wyposażeniu powinny znaleźć się miski na jedzenie, poidełko na wodę, legowisko lub domek, zabawki przeznaczone dla królików. Podłoże powinno być dostatecznie miękkie, unikamy wysypywania peletu w całej klatce – może to sprzyjać tworzeniu się pododermatitis. Jedną z najbardziej podstawowych potrzeb królika jest potrzeba interakcji i komunikacji z innymi królikami. Dobrze więc zadbać o towarzystwo tego samego gatunku. Nie łączymy niewykastrowanych samców, które mogą wykazywać między sobą silne zachowania agresywne oraz łączenia niewykastrowanych samca i samicy. W przypadku królików utrzymywanych w klatce należy zadbać również o codzienną dawkę ruchu i organizowaniu im wybiegów. Miejsce wybiegu powinno być bezpieczne i odpowiednio zabezpieczone. Warto zwrócić uwagę na kable, rośliny i inne przedmioty stanowiące potencjalne niebezpieczeństwo dla królika. Nie wyprowadzamy królików na smyczy, nie są one dostosowane do delikatnej budowy tych zwierząt i predysponują do niebezpiecznych urazów. Króliki mogą przebywać na zewnątrz w kojcach lub w wydzielonej, bezpiecznej przestrzeni ogrodu. Należy jednak robić to w ciepłych miesiącach gdy co najmniej od kilku dni utrzymują się odpowiednio wysokie temperatury. Ziemia powoli się nagrzewa, a wypuszczenie zwierząt na zewnątrz zbyt wcześnie może spowodować ich przeziębienie.
Opieka weterynaryjna:
Króliki powinny być szczepione w celu zabezpieczenia przed chorobami zakaźnymi takimi jak: myksomatoza, pomór królików typu I i II. Należy pamiętać, że przed pierwszym szczepieniem dobrze jest zbadać kał pod kątem występowania pasożytów, które mogą obniżać skuteczność szczepienia. Pierwsze szczepienie może być wykonane już w około 7 tygodniu życia (przy wadze powyżej 0,5kg), w zależności od zaleceń lekarza weterynarii. Szczepienie przypominające powtarzamy co roku ( w zależności od stosowanej szczepionki), najlepiej w okresie wiosennym, gdy ryzyko wyżej wymienionych chorób jest największe. Związane jest to z aktywnością komarów, które stanowią wektor tych patogenów. Kał powinien być badany regularnie minimum 2 razy do roku (należy zbierać próbki z 3 kolejnych dni i zanieść je do lekarza weterynarii). U tego gatunku zalecane jest wykonanie zabiegu kastracji, ze względu na zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób nowotworowych narządów rozrodczych, ropomacicza u samic, zmniejszenia temperamentu (zachowania agresywne, seksualne itd) i inne. Zabieg ten można wykonać już 6-7 miesiąc życia czyli w momencie osiągnięcia dojrzałości płciowej. Dobrze, jest nie zwlekać zbytnio z terminem zabiegu aby jeszcze bardziej zmniejszy ryzyko ewentualnego rozwoju w/w chorób Króliki powinny odwiedzać lekarza minimum raz do roku na kontrolne badanie i przegląd stomatologiczny. Króliki zębowe z chorobami stomatologicznymi powinny odwiedzać lekarza relatywnie częściej. Minimum 1 w roku powinno być wykonane przeglądowe badanie krwi. Właściciele królika muszą sobie zdawać sprawę, że zwierzęta te doskonale maskują objawy chorobowe, dlatego należy wyłapywać wszelkie zmiany w zachowaniu. Poza tym istotne jest regularne ważenie swojego pupila, bo spadek wagi to czasami jedyny objaw świadczący o problemie zdrowotnym zwierzęcia. Bardzo niebezpiecznym stanem jest brak przyjmowania pokarmu przez królika oraz brak bobków, co powinno od razu zaalarmować opiekuna. Zwierzęta te powinny mieć przez cały czas wypełniony przewód pokarmowy i przyswajać pokarm. Brak apetytu natychmiast skonsultowany z lekarzem weterynarii specjalizującym się od chorób zwierząt egzotycznych.
aut. lek. wet. Klaudia Chrząszcz
