Szynszyla mała (Chinchilla lanigera)
Podchodzenie:
Zwierzęta te pochodzą z Ameryki Południowej i naturalnie zamieszkują tereny Andów. Żyją stadami w utworzonych w skałach szczelinach lub dziurach i przemieszczają się między półkami skalnymi. W ten sposób chronią się przed potencjalnym niebezpieczeństwem ze strony drapieżników. W nocy wychodzą z kryjówek i poszukują jedzenia, które stanowią głównie korzenie określonych gatunków roślin i ich kwiaty oraz nasiona krzewów, kwiatów oraz traw.
Długość życia:
Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że szynszyle mogą żyć w niewoli nawet do 20 lat (czasami dłużej). Jest to więc przyjaciel na długie lata, wobec czego musimy być świadomi odpowiedzialności jaką niesie za sobą przygarnięcie zwierzęcia tego gatunku pod swój dach.
Zabiegi pielęgnacyjne:
Ważnym aspektem jest umiejętne chwytanie i trzymanie szynszyli. Zły chwyt np. za ogon może spowodować jego poważne uszkodzenie. Dodatkowo ciągnięcie za futerko lub wyczesywanie może doprowadzić do wypadnięcie sporej kępki futra. Wynika to z mechanizmu ułatwiającego ucieczkę szynszyli schwytanej przez drapieżnika w naturze, która aby uchronić się przed śmiercią potrafi zrzucić sporą ilość włosów. W warunkach domowych dzieje się tak zwłaszcza w sytuacjach stresowych oraz przy nieprawidłowym trzymaniu zwierzęcia. Szynszyla powinna mieć dostęp do specjalnego piasku przeznaczonego dla omawianego gatunku. Piasek ten może znajdować się w stałym wyposażeniu klatki, bądź być w niej umieszczany okresowo np. raz w tygodniu. Kąpiele piaskowe ułatwiają szynszylom dbanie o swoje futerko i zapewniają jego ładny wygląd, zwłaszcza w okresie wymiany włosów czyli tzw. linienia. Najlepszym wyborem jest pył wulkaniczny, który nie drażni oczu, ani skóry. Ważne jest aby, piasek zakupić ze sprawdzonego źródła np. specjalistycznego sklepu. Pod żadnym warunkiem, nie wolno wykorzystywać do kąpieli piasku zebranego z dworu, bądź zakupionego np w sklepie budowlanym. Ponadto należy pamiętać, aby nie poddawać szynszyli kąpieli wodą, w sytuacji gdy nie ma wskazań przez lekarza weterynarii. Jest do bardzo stresujące dla tych zwierząt, a dodatkowo może powodować wyziębienie. U samców co jakiś czas powinniśmy sprawdzać okolicę prącia. W tym miejscu często tworzą się tzw. pierścienie włosowe, które mogą doprowadzić nawet do martwicy prącia. Regularna inspekcja tej okolicy uchroni nas przed niebezpiecznymi skutkami. Warto również zwrócić uwagę na stan siekaczy (przednich zębów, które widać zaraz po otworzeniu pyszczka). Przy oglądaniu siekaczy należy oceniać ich symetryczność i długość. Ciekawostką jest, że zęby u szynszyli rosną przez całe życie. Dokładne badanie stomatologiczne powinien zawsze wykonać lekarz weterynarii. Jednak właściciel w domu może kontrolować zabarwienie zębów siecznych, które powinno być u tego gatunku od żółtego po pomarańczowe. Wszystko za sprawą soli żelaza, które odkładają się w szkliwie zębowym. Białe zęby mogą świadczyć o problemach stomatologicznych i słabym uwapnieniu.
Żywienie:
Wszystkie produkty podawane szynszylom powinny być suszone. Dążymy do tego, aby pokarm był jak najbardziej zbliżony do naturalnej diety tego gatunku. Nie należy wprowadzać świeżej zielonki, owoców i warzyw – obecność tych składników predysponuje do biegunek i zaburzenia naturalnej flory bakteryjnej oraz niebezpiecznych wzdęć, jak i też cukrzycy. Dodatkowo nie stosujemy w diecie ziaren zbóż, bo prowadzą one do stłuszczenia wątroby, zaburzeń flory bakteryjnej, a wysoki indeks glikemiczny zbóż predysponuje do wspomnianej już cukrzycy. Ryzyko cukrzycy wzrasta zwłaszcza przy diecie wysokowęglowodanowej – dlatego unikamy wszystkich dropsów, ciasteczek, kolb i innych produktów, które mimo zapewnień na opakowaniu nie są dobrym pokarmem dla gryzoni. Dieta powinna być bogata we włókno surowe (nawet 15-35%), które jest niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania przewodu pokarmowego szynszyli.
1. Podstawę diety stanowi siano dobrej jakości. Dostępne ad libitum, czyli do woli, bez ograniczeń. Najlepiej zróżnicowane, zawierające wiele gatunków traw m.in: tymotkowe lub z dodatkami ziół takich jak: malina, truskawka, melisa. Dla niejadków świetnie sprawdzi się świeże, zielone siano zebrane z pierwszego lub drugiego pokosu. Siano to zazwyczaj posiada krótsze źdźbła i jest chętnie zjadane przez szynszyle.
Co gdy szynszyla niechętnie zjadają siano? Problem może wynikać z przekarmienia innymi dodatkami np. smaczkami lub granulatem, który pęcznieje w żołądku i szybko wywołuje długotrwałe uczucie sytości. W takiej sytuacji zaleca się podawać w pierwszej kolejności siano np. pod wieczór i obserwować czy go ubywa, a następnie (rano) inne składniki diety. Należy również pamiętać, że problem może wynikać z choroby stomatologicznej, dlatego niezbędne są regularne wizyty u lekarzy specjalistów.
2. Suszone zioła (na rynku dostępne są gotowe, zbilansowane mieszanki różnych firm). Inną opcję stanowi podawanie codziennie różnych gatunków ziół. Ważne jest duże urozmaicenie oraz rotacyjne podawanie ziół. Dieta nie może być monotonna i powinna zapewniać wszystkie niezbędne mikro i makroelementy.
3. Suszone kwiaty: np. malwa, bławatek, mniszek lekarski, hibiskus, kwiaty róży- dobre źródło wit C.
4. Suszone pędy i gałązki: suszone korzenie mniszka, gałązki: wierzby, jabłoni, gruszy, leszczyna, malina itd. Właściciele mogą sami przygotowywać zebrane gałązki, ale należy pamiętać o ich umyciu ciepłą wodą bez detergentów i późniejszym umieszczeniu w piekarniku na 15-20 min w temp 180°C.
Nie podawaj gałęzi z drzew iglastych i cytrusów: zawierają oleje żywiczne i fenole, które są toksyczne dla szynszyli!!!
5. Karma: najlepiej granulat Versele-Laga complete lub Beaphar Care plus. Główna zasada, którą kierujemy się przy wyborze: produkty BEZZBOŻOWE!!! I uwaga granulat stanowi jedynie uzupełnienie diety, jeśli zwierzę jest prawidłowo żywione i nie ma żadnych chorób oraz nie zmaga się z niedowagą – można sobie odpuścić ten element diety po wcześniejszej konsultacji z lekarzem weterynarii. Dzienna porcja to max. łyżeczka na jednego osobnika. Zbyt duże ilości zadawanego granulatu predysponują do otyłości. Najlepiej nie karmić w tym samym czasie ziołami i granulatem bo zwierzę wybierze granulat, który jest łatwy do przyswojenia i obróbki oraz szybko pęcznieje w żołądku przez co zwierzę nie je innych, ważniejszych elementów diety. Ewentualnie przy niedowadze można rozważyć podawanie więcej granulatu aby zwierzę przybrało na wadze lub wprowadzenie bardziej kalorycznego granulatu np zamiana VL na Beaphar
6. Przysmaki: suszona cykoria/topinambur/prasowany groszek (nie za dużo bo wzdyma), ostropest, ewentualnie smaczki i kolby bezzbożowe (sprasowane zioła)
7. Suplementy: u zdrowego zwierzęcia, prawidłowo żywionego nie trzeba stosować dodatkowej suplementacji. Na odporność lub jako przysmak: pyłek pszczeli (z dobrego źródła aby nie zawierał roztoczy), na futerko: roboran H.
Stały dostęp do świeżej, czystej wody!
Utrzymanie:
Zwierzęta te prowadzą nocny tryb życia i właśnie wtedy wykazują największą aktywność. Należy się z tym liczyć zwłaszcza w przypadku, gdy klatka ustawiona jest w sypialni. Szynszyle w nocy mogą hałasować i przeszkadzać domownikom. Klatka powinna być dostatecznie wysoka, aby zwierzęta te mogły skakać między pięterkami (pięterka umieszczone w bezpiecznej odległości, tak aby szynszyle mogły się swobodnie między nimi przemieszczać). Minimalna wysokość klatki to 100 cm dla dwóch osobników, przy większej ilości szynszyli powinna być proporcjonalnie wyższa. Klatka musi być ustawiona w takim miejscu, aby zwierzęta nie były narażone na przeciągi, które mogą predysponować do chorób. Proponowane modele to klatka Perfect Mini lub Maxi, dobrze sprawdzają się również odpowiednio przystosowane woliery. W wyposażeniu klatki powinno znajdować się: poidełko na wodę, miseczka na jedzenie, paśnik na sianko, ewentualnie kuweta na pellet drewniany (choć nie gwarantuje to, że zwierzę będzie się załatwiać tylko w tym miejscu). Dodatkowo warto pomyśleć o schronieniu w postaci domku (np. polarkowy, drewniany), polarkowe hamaczki i kołowrotek o średnicy min 40 cm. Trzeba zaznaczyć, że zbyt mała średnica kołowrotka może sprzyjać chorobom kręgosłupa poprzez utrwalanie niefizjologicznej pozycji ciała. Za podłoże może posłużyć mata łazienkowa/mata wodoodporna/kocyki, pod którymi umieszcza się warstwę chłonną w postaci drewnianego pelletu. Nie zaleca się stosowania trocin ze względu na możliwe pylenie i negatywny wpływ na układ oddechowy zwierzęcia, a także małą chłonność i brak neutralizacji zapachów. Podłoże powinno być miękkie aby nie predysponowało do pododermatitis. Szynszyle to zwierzęta stadne i trzeba im zapewnić towarzystwo tego samego gatunku – albo stado samców albo samiczek. W przypadku stada rożno płciowego powinno się zadbać o wykastrowanie osobników ( samców lub samic) co uchroni przed niechcianą ciążą. W ciągu dnia należy również pamiętać o wybiegach, które stanowią nieodzowny element utrzymywania tego gatunku w warunkach domowych. Przestrzeń wybiegowa powinna być przystosowana dla szynszyli i stanowić bezpieczne miejsce. Należy szczególnie zadbać o to, aby zabezpieczyć wybieg przed innymi gatunkami zwierząt, wystającymi kablami i innymi niebezpiecznymi elementami wyposażenia, trującymi roślinami itd. Wybiegi umożliwiają wykazywanie naturalnych zachowań przez szynszyle i budowanie więzi z właścicielem. Warto również mieć świadomość, że szynszyle potrafią być niezłymi gadułami i wydawać różne dźwięki, które zwłaszcza nocą mogą być niepokojące dla właścicieli.
Opieka weterynaryjna:
Szynszyle nie wymagają szczepień, co jednak nie zwalnia właściciela z obowiązku regularnych wizyt u lekarza weterynarii. Zwierzę powinno minimum raz w roku odbyć kontrolną wizytę podczas, której zostanie wykonane podstawowe badanie kliniczne oraz przegląd stomatologiczny. Minimum raz w roku należy zbadać zwierzęciu krew, u osobników starszych i schorowanych częściej. Zaleca się również regularne badanie kału. Tuż po zakupie lub adopcji powinniśmy sprawdzić kał pod kątem występowania pierwotniaków Giardia spp., które zdarzają się stosunkowo często u tego gatunku. Bardzo ważna jest obserwacja zwierząt i wyłapywanie nawet najmniejszych zmian, gdyż gatunek też często maskuje objawy lub są one bardzo słabo wyrażone. Dlatego tak ważna jest regularna kontrola wagi, co pozwala opiekunowi na szybkie wyłapanie objawów. Czasami spadek wagi to jedyny symptom zwiastujący, że dzieje się coś niepokojącego i szynszyla jest chora. W przypadku stanów nagłych (wzdęcia, nie pobieranie pokarmu przez dłuższy czas, urazy, biegunki itd) powinniśmy niezwłocznie udać się do lekarza weterynarii.
aut. lek. wet. Klaudia Chrząszcz
